Η καταστροφική αθηναϊκή εισβολή στην Αιτωλία τον 5ο αιώνα π.Χ.

 

Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, ένας αθηναϊκός συνασπισμός με επικεφαλής τον Δημοσθένη εισέβαλε στην περιοχή της Αιτωλίας το 426 π.Χ. .

Οι δυνάμεις του, αποτελούμενες από Αθηναίους, Κεφαλλονίτες, Ζακυνθινούς και Μεσσήνιους, δημιούργησαν μια βάση στο συμμαχικό έδαφος της Λοκρίδος, που συνορεύει με την Αιτωλία, και εγκατέστησαν το στρατόπεδο τους δίπλα στην πόλη Οινόη. Οι φιλοαθηναίοι ντόπιοι στην περιοχή συγκέντρωσαν επίσης τις δυνάμεις τους για να ενωθούν με τον συνασπισμό του Δημοσθένη στην εκστρατεία κατά της Αιτωλίας.

Ωστόσο, οι πληροφορίες του Δημοσθένη, οι οποίες προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από τους Μεσσήνιους, έκαναν λόγο ότι ο στρατός της Αιτωλίας αποτελούνταν κυρίως από κακώς εξοπλισμένους στρατιώτες που έπρεπε να καταφύγουν σε τακτικές αψιμαχίας και αντάρτικου πολέμου.

Εμπνευσμένος από αυτές τις πληροφορίες, ο Δημοσθένης ξεκίνησε την εκστρατεία του νωρίς, αφήνοντας την πόλη Οινόη πριν από την προετοιμασία όλων των τοπικών συμμαχικών δυνάμεων. Δυστυχώς, για τον Αθηναίο διοικητή, σύντομα θα πήγαινε με τη σειρά του σε ένα μάθημα, που οι Σπαρτιάτες έμαθαν λίγα χρόνια πριν, όταν εισέβαλαν στην Ακαρνανία, - ότι ποτέ δεν υποτιμάς στρατούς που βασίζονται σε αψιμαχίες και αντάρτικο, ιδιαίτερα σε μια περιοχή γνωστή για τη χρήση βαλλιστικών όπλων.

Η εκστρατεία του Δημοσθένη είχε μια λαμπρή αρχή. Για τρεις ημέρες, προχωρά στον έλεγχο μιας μεγάλης περιοχής στην Αιτωλία, κατακτώντας τουλάχιστον μία πόλη την ημέρα. Ο Θουκυδίδης ανέφερε ότι όλοι οι οικισμοί της Ποτιδάνειας, του Κροκύλειου και του Τείχιου έπεσαν όλοι στους Αθηναίους και το έκαναν με πολύ λίγη αντίσταση. Στην πραγματικότητα, ο Δημοσθένης δεν μπορούσε να βρει κανένα σημάδι εχθρικών δυνάμεων τις πρώτες ημέρες της εκστρατείας. Παρά την τρομερή απουσία αντίστασης, ο Αθηναίος ηγέτης συνέχισε να στέλνει τους άντρες του πιο μακριά στην Αιτωλία, σε ακόμη μεγαλύτερη απόσταση μεταξύ του και των συμμαχικών ντόπιων που προσπαθούσαν ακόμα να σχηματιστούν σε πολεμικό συγκρότημα στην πόλη Οινόη.

loading...

Στη συνέχεια, ο Δημοσθένης κατέλαβε την πόλη του Αιγιτίου, έναν οικισμό που περιβάλλεται από δασώδεις πλαγιές και υψώματα. Όταν έφτασαν οι Αθηναίοι, οι κάτοικοι του Αιγιτίου εγκατέλειψαν την πόλη τους καταφεύγοντας στους γύρω λόφους. Έτσι, για άλλη μια φορά, ο Δημοσθένης πήρε μια άλλη πόλη με λίγη προσπάθεια. Δυστυχώς, σύντομα θα συνειδητοποιούσε ότι οι Αιτωλοί δεν θα έτρεχαν πλέον.

Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, οι Αιτωλικές κοινότητες είχαν πολύ καλύτερους κατασκόπους από τον Δημοσθένη. Ενώ ο Αθηναίος διοικητής διάβαζε αναφορές για την εύκολη κατάκτηση της Αιτωλίας, οι πόλεις της Αιτωλίας είχαν ήδη μάθει ότι επρόκειτο να επιτεθεί στο Αιγίτιο, ένωσαν τις δυνάμεις τους σε έναν τεράστιο στρατό. Όταν οι πολίτες από την πόλη Αιγίτιο έφυγαν, προφανώς έτρεξαν όχι προς το δάσος αλλά προς το μεγαλύτερο μέρος των Αιτωλικών δυνάμεων, για τις οποίες ο Θουκυδίδης ισχυρίστηκε ότι κρύβονταν στους κοντινούς λόφους.

Ο Δημοσθένης βρέθηκε εντελώς απροετοίμαστος, ένας πολύωρος αγώνας άρχισε με τους Αιτωλούς να επιτίθενται εκτοξεύοντας ακόντια στις αθηναϊκές δυνάμεις. Κάθε φορά που τα στρατεύματα του Δημοσθένη προσπαθούσαν να κυνηγήσουν τους αντιπάλους, οι Αιτωλοί απλώς έφευγαν πίσω στις πλαγιές.

Οι Αθηναίοι ήταν εξαντλημένοι απ’ τον πολύωρο αγώνα, τα ακόντια συνέχιζαν να πέφτουν προς αυτούς, μέσα στο στρατόπεδο του Δημοσθένη. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, η μόνη σωτηρία για τους Αθηναίους ήταν το σώμα με τους τοξότες τους, οι οποίοι μπορούσαν να κρατήσουν μακριά τους ελαφρά οπλισμένους Αιτωλούς, με τις βολίδες από τα βέλη τους. Ωστόσο, ο αρχηγός που ήταν υπεύθυνος για αυτούς τους τοξότες σκοτώθηκε, το γεγονός αυτό προκάλεσε στο υπόλοιπο σώμα με τους τοξότες πανικό και τους οδήγησε να τραπούν σε φυγή από το πεδίο της μάχης. Με τους τοξότες να φεύγουν, το υπόλοιπο του στρατού του Δημοσθένη έχασε τη θέλησή του.

Οι στρατιώτες διασκορπίστηκαν σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Το μεγαλύτερο μέρος της δύναμης συνασπισμού, εκτός από τον Δημοσθένη, κατέφυγε σε ένα κοντινό δάσος, ελπίζοντας να μπορέσει να δραπετεύσει στη δασώδη βλάστηση. Ωστόσο, αυτό το δάσος λέγεται ότι πυρπολήθηκε από τους Αιτωλούς, σκοτώνοντας όλους τους ατυχούς άντρες που είχαν καταφύγει εκεί.

Η υπόλοιπη αθηναϊκή δύναμη, και ο Δημοσθένης, κατάφεραν και έφτασαν στη φιλική πόλη Οινόη. Από εκεί, ο Δημοσθένης κατέφυγε με τον εξαντλημένο στρατό του στην πόλη του Ναυπάκτου.

Τελικά, έστειλε τα στρατεύματά του στην Αθήνα, αλλά αυτός, ο ίδιος, έμεινε στη Ναύπακτο, αισθανόμενος ντροπή και καθώς δεν ήταν πρόθυμος να αντιμετωπίσει τους συμπατριώτες του Αθηναίους.

Γράφτηκε από τον C. Keith Hansley.

Πηγές: thehistorianshut.com, Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου (Βιβλίο ΙΙ) του Θουκυδίδη, που μεταφράστηκε από τον Rex Warner και εισήχθη από τον M. I. Finley. Νέα Υόρκη: Penguin Classics, 1972.

 Φωτογραφία: (Εικόνα ενός αρχαίου peltast από τον Johnny Shumate, μπροστά από τους Hoplites που φορτώνουν εναντίον βλημάτων, που δημοσιεύθηκε το 1984, “Classical Warfare - The Age of the Greek Hoplite” στον Αρχαίο και μεσαιωνικό πόλεμο… και οι δύο [Public Domain] μέσω Creative Commons ).

xiromeronews